Ο φόβος μας για το λάθος είναι διαχρονικός και πανανθρώπινος. Τρέμουμε στην ιδέα πως θα κάνουμε κάτι το οποίο δεν θα έχει αίσιο αποτέλεσμα, δε θα πιάσουμε τους στόχους μας, οι ιδέες μας θα αποδειχθούν σκάρτες ή θα αποτύχουμε σε οτιδήποτε κάνουμε.
Μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε όμως, πως από όλους τους παραπάνω φόβους πηγάζει τελικά η ίδια η επιτυχία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μεγάλοι εφευρέτες, ρήτορες, άνθρωποι που σήμερα έχουν δισεκατομμύρια χάρη στις εφευρέσεις τους και σπουδαίοι καλλιτέχνες, πριν γίνουν πασίγνωστοι, πέρασαν από χιλιάδες κύματα, δυσκολίες αφάνταστες και απορρίψεις, που πολλές φορές τους έφτασαν στα όρια της αντοχής τους.
Οι μορφές της αποτυχίας μπορούν να έχουν τριπλή διάσταση:
Η πρώτη αφορά την αλλαγή πλεύσης. Όταν κάτι δεν πάει όπως το θέλουμε και συνεχώς παρουσιάζει δυσλειτουργίες, τότε πολλές φορές ο οργανισμός μας αναγκάζεται να προσαρμοστεί, να ψάξει νέες διεξόδους και μονοπάτια, που μπορούν να μας οδηγήσουν προς τη σωστή κατεύθυνση και να επιλύσουν όλα τα ζητήματα που τόσο καιρό μας ταλανίζουν. Ενδεικτικό του παραπάνω είναι ότι πολλοί σπουδαίοι άνθρωποι, όπως ο Βill Gates, εγκατέλειψαν τον κόσμο των σπουδών και ασχολήθηκαν με κάτι καινούριο στο οποίο διέπρεψαν.
Η δεύτερη όψη έχει να κάνει με τις εμπειρίες που αποκτάμε και τα μαθήματα που παίρνουμε μέσα από το φάσμα της μη εκπλήρωσης των προσδοκιών μας. Σαφέστατα γινόμαστε πιο έμπειροι και δυνατότεροι, καθώς τα εμπόδια εξασκούν τις ικανότητές μας για να φτάσουμε τελικά στην υπερπηδήσή τους. Αν το σκεφτούμε, όλη μας η ζωή είναι ένα συνονθύλευμα επιτυχιών και αποτυχιών και το αποτέλεσμα στο τέλος της ημέρας κρίνεται από το πού θα γείρει η ζυγαριά περισσότερο. Ο Σωκράτης ήταν ο πρώτος που με τη στάση του μας έδωσε να καταλάβουμε πως ακόμη και μέσα από το λάθος που έκαναν να τον καταδικάσουν σε θάνατο, στο τέλος της ημέρας ο κόσμος κατέληξε σοφότερος.
Η τρίτη και τελευταία διάσταση έχει να κάνει με την εσωτερική μας δύναμη. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, οι συνεχείς αποτυχίες μπορούν να μας κάνουν απίστευτα δυνατούς ή να μας καταποντίσουν. Το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από την εσωτερική ιδιοσυγκρασία μας, αλλά και από το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Για παράδειγμα, σε χώρες όπως η Αμερική, το να αποτύχεις θεωρείται απολύτως φυσιολογικό και θεμιτό. Σου δίνεται δεύτερη ευκαιρία με την οποία μπορείς να σηκωθείς ξανά και να αποδείξεις την αξία σου. Υπάρχουν και περιβάλλοντα όμως τα οποία είναι εξόχως τοξικά και δυσκολεύουν πάρα πολύ τα πράγματα. Αυτό δε σημαίνει πως και πάλι μπορεί αυτός που το επιθυμεί βαθιά να διαπρέψει και να οδηγηθεί στην κορυφή του επιπέδου της κοινωνίας στον τομέα με τον οποίο θα ασχοληθεί.
Σε γενικές γραμμές το συμπέρασμα στο οποίο μπορούμε να καταλήξουμε είναι πως η μεμψιμοιρία και η πρόωρη εγκατάλειψη αποτελούν δύο δεινά τα οποία δύσκολα μπορεί κανείς να αποφύγει. Εφόσον όμως το καταφέρει, οι ορίζοντες που ανοίγονται μετά μπροστά του είναι πραγματικά τεράστιοι και καθαροί. Στόχος των εκπαιδευτικών είναι να καλλιεργήσουν στους μικρούς μαθητές και μαθήτριες δεξιότητες και να τους εξοπλίσουν με τα απαραίτητα εφόδια που θα κάνουν το λάθος ένα απαραίτητο όπλο αντιστροφής της κατάστασης και όχι ένα όπλο υποτίμησης και εγκατάλειψης της προσπάθειας των μαθητών.
